Apa yang perlu anda tahu tentang sembelit pada kanak-kanak?

Sembelit adalah gejala dan bukannya keadaan penyakit! Gejala ini mempunyai kesan yang serius dan menyebabkan banyak lawatan ke klinik serta perundingan dengan pakar pediatrik dan ahli gastroenterologi pediatrik, kadang-kadang dengan rujukan kepada pakar bedah pediatrik apabila terapi perubatan gagal. Kanak-kanak yang mengalami sembelit biasanya mempunyai kualiti hidup yang rendah, kerap tidak hadir ke sekolah, dan mempunyai harga diri yang rendah.

Gejala sembelit mungkin merupakan sebahagian daripada sindrom klinikal seperti penyakit Hirschsprung, sindrom Ehlers-Danlos, sindrom Down, dan lain-lain. Ia mungkin tidak berkait dengan punca yang jelas dan sering digelar sebagai sembelit fungsional oleh ramai pakar pediatrik. Sembelit boleh menyebabkan kesukaran dalam membuang air besar, pembuangan najis yang jarang, najis yang kecil dan keras, sakit perut, perut kembung, pendarahan rektum dan sakit dubur. Kadang-kadang, ia mungkin disertai dengan demam, muntah, dan gejala saluran kencing (contohnya dysuria dan penahanan air kencing).

Sembelit didefinisikan oleh kriteria Rome IV (mestilah melibatkan dua atau lebih daripada berikut):

• Menekan semasa lebih daripada ¼ (25%) daripada pergerakan usus
• Najis berbonggol atau keras (Skala Bentuk Najis Bristol 1-2) lebih daripada ¼ (25%) daripada pergerakan usus
• Sensasi pengosongan tidak lengkap lebih daripada ¼ (25%) daripada pergerakan usus
• Sensasi halangan/penyumbatan anorektal lebih daripada ¼ (25%) daripada pergerakan usus
• Manuver manual untuk memudahkan lebih daripada ¼ (25%) daripada pergerakan usus (contohnya, evakuasi digital, sokongan lantai pelvis)
• Kurang daripada tiga SBM (pergerakan usus spontan) seminggu

Penilaian klinikal kanak-kanak dengan sembelit perlu menentukan kehadiran atau ketiadaan impaksi najis dan menilai kesan dari penyumbatan kronik (gejala saluran kencing yang berkaitan, kegagalan untuk berkembang, kerap tidak hadir ke sekolah, beban keluarga, kualiti hidup yang buruk dan sebagainya).

Penyiasatan biasa yang dilakukan pada kanak-kanak dengan sembelit termasuk tetapi tidak terhad kepada:

• AXR (radiograf perut): boleh menentukan kehadiran usus yang tersekat dan tahap impaksi najis; AXR berulang digunakan untuk menilai kejayaan program pengurusan usus
• USS (ultrasound): untuk menilai tahap impaksi najis dan menilai sistem saluran kencing (Ginjal, ureter dan pundi kencing) untuk kesan sembelit kronik
• Enema kontras: berguna untuk mengkaji anatomi/ bentuk kolon; berguna untuk mengecualikan penyakit Hirschsprung; boleh menjadi diagnostik dan terapeutik (untuk disimpaksi perubatan dengan enema gastrograffin)

Penyiasatan khas diperlukan pada kanak-kanak dengan sembelit kronik, tidak terhad kepada:

• Scintigraphy transit gastrointestinal keseluruhan: berguna untuk menentukan pengosongan gastrik, transit usus kecil dan transit kolon; hanya tersedia di hospital dengan Jabatan Perubatan Nuklear
• Manometri kolon: berguna untuk kanak-kanak dengan transit kolon yang perlahan; kajian invasif untuk mengukur tekanan kolon
• Manometri anorektal: kajian invasif untuk mengukur tekanan anorektal; berguna dan diagnostik untuk disynergic defecation dan penyakit Hirschsprung
• Pengimejan Resonans Magnetik (MRI): untuk mengesan spina bifida sebagai punca sembelit neuropatik dan disfungsi pundi kencing

Pengurusan sembelit terdiri terutamanya daripada:

1. Pendekatan Bukan Farmakologi

• Pengubahsuaian gaya hidup, iaitu gaya hidup aktif dengan senaman yang kerap
• Pengubahsuaian diet, iaitu diet seimbang dengan pengambilan serat yang mencukupi
• Pengambilan air, iaitu penghidratan yang mencukupi untuk memastikan najis lembut
• Latihan tandas dengan posisi yang betul untuk memudahkan pembuangan najis

2. Pendekatan Farmakologi

Terutamanya pencahar dengan subkelas seperti:

• Pencahar pembentuk serat, contohnya fybogel, psyllium
• Pencahar pelembut/ penyusun najis, contohnya docusate
• Pencahar pelincir, contohnya minyak mineral, parafin cecair
• Pencahar perangsang, contohnya bisacodyl, senna
• Pencahar osmosis, contohnya polyethylene glycol, gliserin

3. Disimpaksi

Disimpaksi diperlukan dalam kes impaksi najis yang teruk, sama ada melalui:

• Disimpaksi Perubatan: Pencahar dos tinggi melalui laluan oral, Pemberian pencahar perangsang melalui rektum, Disimpaksi radiologi dengan kontras, contohnya enema gastrograffin
• Disimpaksi Pembedahan: Pencucian rektum dan kolon (prosedur klinik atau wad tanpa sedasi/ anestesia), Evakuasi digital rektum / disimpaksi manual di bawah anestesia umum, dengan pencucian rektum dan kolon

4. Terapi Neuromodulasi

• Stimulasi saraf sakral (SNS): invasif; melibatkan implan stimulator saraf
• Stimulasi elektrik transkutan (TES): tidak invasif; melibatkan penggunaan elektrod permukaan dengan pemberian arus interferensial untuk rangsangan

5. Pembedahan

• Biopsi rektum terbuka: untuk mengesahkan atau mengecualikan penyakit Hirschsprung
• Biopsi kolon: untuk menentukan tahap aganglionosis dalam penyakit Hirschsprung sebelum pembedahan definitif
• Enema kontinens antegrad (ACE): pembentukan stomata apendiks dan pemberian enema antegrad untuk membilas najis
• Reseksi usus: biasanya pada kolon sigmoid dan kadang-kadang kolon melintang

Bagi kanak-kanak dengan sembelit yang tidak terkawal, pendekatan pelbagai disiplin mungkin diperlukan oleh pasukan yang terdiri daripada:

• Pediatrik/ pakar gastroenterologi pediatrik/ pakar dismotiliti usus
• Pakar bedah pediatrik
• Radiologis
• Fizikawan Perubatan Nuklear
• Dietitian
• Fisioterapis
• Terapi Stoma
• Perawat kontinens